O karate

KRÓTKA HISTORIA KARATE

Historia karate sięga setki lat wstecz. Swój początek wywodzi ze znanej chińskiej legendy. Bodhidharma, przebywając w Chinach, w klasztorze Shao Lin, nauczał swoich studentów metod osiągania wytrzymałości i siły fizycznej niezbędnych dla zniesienia surowej dyscypliny, która była częścią ich religii. Narzucił on surową dyscyplinę oraz tempo, które spowodowały że wielu odeszło z czysto fizycznego wyczerpania. Jednak wyjaśnił, że choć celem buddyzmu jest zbawienia duszy, to ciało i dusza są niepodzielne. Dlatego do osiągnięcia prawdziwego oświecenia bardzo ważna jest również siła fizyczna. Zaczął nauczać systemu fizycznej i psychicznej dyscypliny ucieleśniającej I-chin sutra. Trening fizyczny zaproponowany przez Bodhidharmę został następnie rozwinięty i udoskonalony, stając się sztuką walki znaną obecnie jako Shao Lin. W późniejszych latach sztuka, którą uprawiano została nazwana shaolińską „drogą pięści” i stworzyła podstawy do powstania dzisiejszego chińskiego sportu narodowego.

Sztuka ta trafiła z czasem na Okinawę, gdzie zasymilowała się z miejscowymi formami walki. Władca starożytnej Okinawy, a później władca Kagoshimy, miasta na wysuniętym najdalej na południe cyplu wyspy Kyushu w Japonii, zakazał używania wszelkiej broni, aby wzmocnić swoją władzę przy pomocy prawa oraz zniechęcić potencjalnych zbrojnych rywali. Bezpośrednim wynikiem owych zakazu dotyczących posiadania broni był kolosalny rozwój technik walk przy użyciu „pustej ręki”. Ze względu na swe chińskie pochodzenie sztukę tę nazwano karate i zapisano ideogramami znaczącymi dosłownie „chińską ręka”. Znaczenie to zmienił współczesny mistrz Funakoshi Gichin, który wniósł największy wkład w usystematyzowanie karate.

Funakoshi miał zaszczyt jako pierwszy przedstawić karate na terytorium należącym do Japonii. Zdarzenie to miało miejsce podczas pokazów w 1917r. oraz ponownie w 1922r. na pokazach fizycznych ćwiczeń sponsorowanych przez Ministerstwo Edukacji. Został on wówczas poproszony o wykład i pokaz na wystawie sztuk walki. Pokaz mistrza wywarł tak wielkie wrażenie, że natychmiast zasypano go prośbami o nauczanie w Tokio. W rezultacie Funakoshi nie wrócił już na Okinawę, lecz zaczął nauczać karate na różnych uniwersytetach, a nawet w Kodokanie – kolebce judo. Sztuka ta w krótkim czasie rozprzestrzeniła się w Japonii, a Funakoshi podróżował po całym kraju dając wykłady i demonstrując jej użycie. Najważniejsze uniwersytety zapraszały go, aby pomógł im założyć drużyny karate, a setki osób uczyły się pod jego kierunkiem

Kiedy nauka karate stała się w Japonii niesamowicie popularna wielu innych mistrzów karate z Okinawy i Chin przybyło nauczać tej sztuki. W tym samym czasie starodawne, rdzenno japońskie techniki walki wręcz jak jujitsu i kendo (walka na miecze) były również szeroko praktykowane, a nowoczesne przywiezione z zachodu sporty zdobywały gwałtowną popularność. Karate wkrótce przyjęło wiele elementów z tych wszystkich sztuk walk i w ten sposób powstały podstawy dla nowoczesnego japońskiego stylu karate.
Przełomowym rokiem w historii karate był rok 1936, w którym powstał Shotokan. W 1948 roku założono Japońską Organizację Karate, gdzie Funakoshi został głównym instruktorem. Ponieważ organizacja ta umożliwiła najbardziej uzdolnionym karatekom jeszcze bardziej rozwijać ich wiedzę i umiejętności w tym zakresie, od tego czasu nastąpił gwałtowny rozwój prowadzący do powstania trzech aspektów współczesnego karate, czyli: samoobrony, sztuki fizycznej i sportu.
Obecnie istnieją trzy podstawowe kierunki w karate:

· karate jako walka na śmierć i życie (style klasyczne, głównie okinawańskie), czyli tzw. karate tradycyjne. Paradoksalnie, z uwagi na ujęcie karate jako walki na śmierć i życie w stylach tych rzadziej przeprowadza się kumite (sparringi),

karate jako sport z elementami samoobrony (większość stylów), także z przeprowadzaniem zawodów. W ramach tej kategorii stylów trwa zażarta dyskusja nt. zasad, których spójne przyjęcie umożliwiłoby szersze zaistnienie karate na Olimpiadzie. Spory dotyczą m.in. dozwolenia podcięć, kontaktu na głowę, rodzajów ochraniaczy, low-kicków, i in.
karate jako sposób psychofizycznego doskonalenia. Podejście najbliższe tai chi, nie nastawione bezpośrednio na aspekt samoobrony czy rywalizacji, jednak z zachowaniem oryginalnych postaw, wielu kata, ruchów.

W Polsce funkcjonują trzy związki karate: Polski Związek Karate – zał. w 1980 r. (zrzeszający ponad 300 klubów stylu shotokan, kyokushin i goju ryu) oraz Polski Związek Karate Tradycyjnego – zał. w 1996 r i Polski Związek Karate Fudokan – zał. 2008 r. Oprócz trzech polskich związków działa w Polsce jeszcze kilka innych federacji w których uprawia się karate shotokan, kyokushin i inne.

Najsilniejszą organizacją karate na świecie jest World Karate Federation, zrzeszająca aktualnie ponad 180 krajów i cztery style karate:

Shotokan
Shito-Ryu
Goju-Ryu
Wado-Ryu

W ramach tego systemu (zbiorów przepisów i regulaminów) rozgrywane są zawody krajowe, kontynentalne i światowe.

W 2000 r. WKF została przyjęta do rodziny olimpijskiej. W roku 2009 w Belgradzie karate WKF zadebiutowało na Uniwersjadzie. W Polsce, członkiem WKF jest jedynie Polski Związek Karate.

Karate Shotokan
Nazwa „Shotokan”oznacza „Szkoła Shoto” lub „Szkoła w której uczy Shoto”. Wyraz „Shoto” oznacza „Fale sosen” i był to pseudonim Gichina Funakoshi (w różnych źródłach podaje się, że podpisywał w ten sposób prace w zakresie kaligrafii, lub że był to jego pseudonim literacki). Jako ciekawostkę można podać, że Gichin Funakoshi określał swój styl do końca życia jedynie jako „karate”, natomiast nazwa Shotokan, została nadana stylowi dopiero przez jego syna i uczniów. Początkowo nazwą tą określane było jedynie dojo w którym nauczał Funakoshi..
W karate shotokan wyróżniamy:

Dachi (pozycje)
Tsuki (ciosy)
Uchi (uderzenia)
Geri (kopnięcia)
Uke (bloki)
Nage (rzuty)

Dodatkowe pojęcia w shotokan:

kihon (ćwiczenie techniki )
kata (techniki karate w układzie )
kumite (wolna walka )

Postawy shotokanu są niskie, szerokie, „twarde”. Przejścia pomiędzy nimi dynamiczne i silne. Ręce spoczywają zazwyczaj nisko na biodrach, ataki wyprowadza się po liniach bliskich środkowej linii ciała. Bloki są twarde, niezbyt obszerne, oszczędne w ruchach. Techniki nożne, nawet wykonywane wysoko, muszą opierać się na względnie niskich, stabilnych postawach. Kata wywodzą się ze szkół Shorei-ryu i Shorin-ryu – są lekkie i manewrowe w jednej grupie, ciężkie i „twarde” w innej. Każdy zawodnik, niezależnie od typu budowy, powinien znaleźć coś dla siebie. Względnie lekkie i szybkie kata to Heian, Bassai, Kanku, Empi, Gankaku. Cięższe to Tekki, Jitte, Hangetsu, Jion – wywodzące się z shorei-ryu. W technikach shotokanu jest wiele elementów walki z wieloma przeciwnikami, i z przeciwnikami uzbrojonymi w miecz lub pałkę. W kumite sportowym zezwala się na kontakt na poziomie tułowia -chudan (mocniejszy), jak i głowe – jodan (lekki u seniorów, bez kontaktu w niższych kategoriach)lecz wymagana jest precyzyjna kontrola psychiczna nad własnym zachowaniem w walce. W Polsce shotokan jest najbardziej popularnym, obok kyokushinkai, stylem karate.

Główną zasadą w karatedo Shotokan (do oznacza drogę, ścieżkę postępowania) jest zaczynaj blokiem i kończ blokiem. Mistrz Funakoshi twierdził, że żadnego kroku kata nie wolno wykonywać bez zrozumienia ruchu. Nauczycieli zważających jedynie na czystość techniki nazywał technikami, karatekami zostawali tylko ci, którzy zrozumieli sens shotokan. Ta idea znajduje swoje odzwierciedlanie w półkontaktowej walce kumite – techniki w walce są wykonywane z pełną siłą bez głębszej penetracji celu (dopuszczalny jest lekki kontakt). Aby technika została zaliczona musi być wykonana z odpowiednio stabilnej pozycji i z należytą siłą.

W karate wyróżnia się techniki:

KOPNIĘCIA:

mae geri – kopnięcie w przód
mawashi geri – kopnięcie po łuku
ushiro geri – kopnięcie w tył
yoko geri – kopnięcie w bok
hiza geri – kopnięcie kolanem
ura mawashi geri – kopnięcie przeciwne do mawashi geri
ushiro ura mawashi geri – kopnięcie piętą po obrocie

UDERZENIA:

seiken choku zuki – cios prosty
ura zuki – cios odwróconą pięścią
nukite – uderzenie palcami dłoni
gyako zuki – cios prosty ze skrętem bioder
kizami zuki – cios prosty z wyciągnięciem barku
uraken uchi – cios wierzchem pięści
kentsui uchi – uderzenie pięścią młot
shuto uchi – uderzenie zewnętrznym kantem dłoni
haito uchi – uderzenie wewnętrznym kantem dłoni
enpi uchi – uderzenie łokciem
mawashi uchi – uderzenie pięścią po łuku

BLOKI:

gedan barai – blok na strefę dolną przedramieniem od wewnątrz
uchi uke – blok strefy średniej przedramieniem od wewnątrz do zewnątrz
soto uke – blok strefy średniej przedramieniem od zewnątrz do wewnątrz
age uke – blok wznoszący przedramieniem
shuto uke – blok kantem dłoni na strefę średnią
morote uke – blok oburącz
juji uke – blok skrzyżowanych przedramion
osae uke – blok na strefę dolną od zewnątrz do wewnątrz

KATA

Kata jest to układ walki z kilkoma przeciwnikami (zwykle 4 – 8) ułożony przez mistrza i kultywowany przez jego uczniów. Wykonuje je jeden człowiek wyobrażający sobie wrogów i ich poczynania, robi ściśle określone ruchy w ustalonych kierunkach.

Do kata shotokanu zaliczamy :

taikyoku shodan
taikyoku nidan
taikyoku sandan
heian shodan [zobacz]
heian nidan [zobacz]
heian sandan [zobacz]
heian yodan [zobacz]
heian godan [zobacz]
tekki shodan [zobacz]
tekki nidan [zobacz]
tekki sandan [zobacz]
bassai dai [zobacz]
bassai sho [zobacz]
kanku dai [zobacz]
kanku sho [zobacz]
jion [zobacz]
jitte [zobacz]
jiin [zobacz]
empi [zobacz]
hangetsu [zobacz]
wankan [zobacz]
nijushiho [zobacz]
gojushiho sho [zobacz]
gojushiho dai [zobacz]
sochin [zobacz]
meikyo [zobacz]
chinte [zobacz]
gankaku [zobacz]
unsu [zobacz]

Na co zwrócić uwagę przy wykonywaniu kata

Kata musi być wykonywane z kompetencją i musi demonstrować jasne zrozumienie tradycyjnych zasad, które zawiera. Przy ocenie prezentacji przez zawodnika lub drużynę, Sędziowie będą zwracać szczególną uwagę na:

a) Realistyczną demonstrację sensu Kata.

b) Zrozumienie użytych technik – BUNKAI.

c) Dobry timing, rytm, szybkość, balans i koncentrację siły – (KIME).

d) Poprawne i właściwe użycie oddychania, jako wzmocnienie KIME.

e) Poprawne skupienie uwagi – Chakugan i koncentrację.

f) Poprawne pozycje – DACHI z właściwym napięciem w nogach i stopach

umieszczonych płasko na podłożu.

g) Poprawne napięcie mięśni brzucha – HARA i nie podnoszenie bioder do

góry i w dół w trakcie ruchu.

h) Poprawną formę – KIHON prezentowanego stylu.

i) Wykonanie powinno być także oceniane pod kątem wyróżnienia innych

punktów, takich jak stopień trudności prezentowanego Kata.

j) W Kata Drużynowym punktem dodatkowym jest synchronizacja bez

zewnętrznych sygnałów.

2. Zawodnik, który zmienia SHITEI Kata zostanie zdyskwalifikowany.

3. Zawodnik, który zatrzymuje się w trakcie prezentacji SHITEI lub TOKUI Kata, lub

prezentuje Kata inne od zapowiedzianego lub zapisanego zostanie

zdyskwalifikowany.

4. Zawodnik, który powtarza Kata lub prezentuje Kata niewłaściwe dla rundy zostanie

zdyskwalifikowany.

Kata to nie taniec, czy teatralne przedstawienie. Musi trzymać się tradycyjnych wartości i podstaw. Musi być realistyczne – w rozumieniu walki i pokazywać koncentrację, siłę i potencjał uderzenia w swoich technikach. Musi demonstrować moc, siłę i szybkosć – jak również wdzięk, rytm i balans.

KUMITE

Kumite (dosł. spotkanie dłoni) – walka w karate nosi nazwę kumite i jest najtrudniejszym rodzajem treningu.

Ćwiczący sztuki walki zostaje powoli, systematycznie dopuszczony do walki, dopiero po gruntownym przygotowaniu psychofizycznym. Adept musi najpierw poznać różne kombinacje kopnięć, uderzeń, bloków, ogólnych zasad skutecznej obrony i ataku. Można wyróżnić kilka rodzajów kumite:

kihon-ippon-kumite – atakujący (zwany tori) przeprowadza jeden uzgodniony atak z krokiem w przód, a broniący się (tzw. uke) wykonuje pojedynczy blok i uzgodnioną kontrę
sanbon-kumite – tori przeprowadza trzy kolejne uzgodnione ataki do przodu, uke wykonuje trzy bloki (cofając się), a następnie uzgodnioną kontrę
gohon-kumite – tori przeprowadza pięć kolejnych ataków do przodu, uke pięć bloków i kontrę
okuri-ippon-kumite – tori atakuje na dwa sposoby, bądź po bloku i kontrze ze strony uke, tori nie odpuszcza i atakuje ponownie
jiyu kumite – tori atakuje w dowolny sposób, uke broni się także dowolnie, ataki i obrony są ponawiane i przeprowadzane do skutku (lub przez określony czas, np. 1 minutę).

Jedynie jiyu kumite oznacza klasyczny sparring.

Zachodzą znaczące różnice w zależności od poszczególnych stylów. Na przykład w shotokan dopuszcza się atak na głowę i szyję zakładając, że uderzenia nie powinny dochodzić do ciała przeciwnika, ale muszą być dokładnie zatrzymane przed celem. Natomiast w części stylów pełnokontaktowych ubiera się walczących w hełmy z tworzywa sztucznego, rękawice i protektory, dopuszczając atak na głowę i korpus ręką i nogą z pełnym kontaktem. W innych (np. kyokushin) preferowany jest jeszcze twardszy styl walki. Walczy się bez ochraniaczy na korpus i głowę, wyłączając z ataku twarz (jednak można stosować kopnięcia okrężne w głowę), szyję, stawy, kręgosłup, genitalia. W gosoku-ryu dopuszczalne są ataki na wszystkie strefy ciała (wyjąwszy krocze), dopuszczalne są podcięcia, walczy się w napięstnikach, ochraniaczach zębów i suspensoriach, ale ciosy na głowę muszą być kontrolowane.

Liczne różnice w zasadach kumite pomiędzy stylami i federacjami są główną przeszkodą w zaistnieniu karate na Olimpiadzie. Dobre zrozumienie i opanowanie technik kihon oraz kata są niezbędne przed przystąpieniem do kumite. W kumite karate opiera się głównie na założeniu Todome-waza czyli mówiąc krótko techniki kończącej. Chodzi o to aby tak wykonać własną technikę, aby przeciwnik po jej wykonaniu nie był w stanie dalej walczyć, niezależnie od tego czy to będzie cios, kopnięcie czy blok. Możemy tego dokonać poprzez zastosowanie odpowiednich taktyk walki bądź sposobów wprowadzania przeciwnika w stan zwany kyo. Służą do tego odpowiednie strategie walki:

Kake-waza (ataki bezpośrednie)
Oji-waza (odpowiedzi na akcję przeciwnika)
Shikake-waza(strategie właściwe, łamanie balansu, kombinatoryka, prowokacje)

Kihon

Kihon oznacza po japońsku podstawy. W sztukach walki używany jest do określenia zbioru technik podstawowych, zazwyczaj ćwiczonych „w powietrzu”, z udziałem partnera lub bez, często w ruchu. Wiele szkół walki zaleca trening kihon na każdym treningu i powtarzanie ciosów, kopnięć, bloków, cięć itp. aż do wyczerpania, by wykształcić tzw. pamięć fizjologiczną (spowodować działania odruchowe i przyzwyczaić mięśnie do właściwego ułożenia). Techniki w Kihon dzielimy na kilka podstawowych grup:

Dachi (postawy)
Tsuki (uderzenia)
Geri (kopnięcia)
Uke (bloki)
Barai (podcięcia)
Kyusho (techniki ucisku na punkty witalne)

PASY

W karate stosuje się stopnie:

1. uczniowskie – kyu (im niższa cyfra przy kyu, tym większy stopień wtajemniczenia):

9 kyu – pas biały
8 kyu – pas żółty
7 kyu – pas pomarańczowy
6 kyu – pas zielony
5 kyu – pas niebieski
4 kyu – pas niebieski
3 kyu – pas brązowy
2 kyu – pas brązowy
1 kyu – pas brązowy

2. mistrzowski – dan (im wyższa cyfra przy dan, tym większy stopień wtajemniczenia):

1 dan (shodan) – pas czarny
2 dan (nidan) – pas czarny
3 dan (sandan) – pas czarny
4 dan (yodan) – pas czarny
5 dan (godan) – pas czarny
6 dan (rokudan) – pas czarny
7 dan (shichidan) – pas czarny lub biało-czerwony
8 dan (hachidan) – pas czarny lub biało-czerwony
9 dan (kudan) – pas czarny lub biało-czerwony
10 dan (jodan) – pas biały

TYTUŁY INSTRUKTORSKIE

shidoin – instruktor, młodszy mistrz
sensei – mistrz, posiadacz czarnego pasa
sihandai – pomocnik profesora karate
shihan – wielki mistrz, profesor (karateka mający za sobą wszystkie egzaminy techniczne)
soke – twórca stylu, wielki mistrz

Źródło:

http://www.jka.org.pl.

http://pl.wikipedia.org/

http://www.bkkarate.pl

Przepisy karate WKF wersja 6 styczeń 2009

Internet; 10.02.2011 rok

Podziel się: